Het Renkums beekdal vervult een belangrijke ecologische corridorfunctie van de Veluwe naar de uiterwaarden van de Rijn en verder. Veel minder bekend is dat het beekdal zeer rijk is aan historisch erfgoed. Het beekdal vormt de grens tussen de hoge, droge land en het vochtige, voedselrijke land, waardoor het al zeer lang een geschikte plek is om te leven. Het is dan ook niet verwonderlijk dat we nu nog sporen vinden van beschavingen van voor de jaartelling, bijvoorbeeld grafheuvels, celtic fields en karresporen. Het oudste historisch erfgoed dat te vinden is in het gebied stamt uit de periode 3000-1500 v. Chr. Het betreft een urnenveld en grafheuvels. Het gebied staat bekend om zijn sprengen, maar er is zoveel meer te bewonderen dat het gebied zijn bijzondere karakter geeft, zoals boswallen, bezandingsgreppels, lanen, bospoelen en natuurlijk talloze sporen uit de tijd dat er in en rondom het Renkums beekdal gevochten werd tussen de Duitser en de geallieerden in WOII. Denk hierbij bijvoorbeeld aan resten van loopgraven en mitrailleursnesten. Een bijzondere tijd is zonder twijfel geweest toen koning Willem III, na lang aandringen, eindelijk in staat was het huidige landgoed Oranje Nassau’s Oord te kopen. Hij liet er een prachtig paleis bouwen, dat helaas is afgebroken vanwege oorklogsschade in WOII. Maar we vinden uit die tijd nog veel sporen terug, zoals de resten van het arboretum, de inrijpoorten en de bijzondere dubbelwandige ijskelder.

Er zijn dan ook honderden historische elementen te vinden. Helaas is een groot deel hiervan in slechte staat en als we het voor de huidige en toekomstige generaties beleefbaar willen houden, moet er hoognodig onderhoud gepleegd worden of in sommige gevallen zelfs restauratie plaatsvinden. Ook is het belangrijk om te starten rekening te houden met historische waarden bij het uitvoeren van algemene beheersingrepen (herkenning en erkenning). Er moet immers eerst worden voorkomen dat historische elementen in een staat komen die gerichte herstelingrepen noodzakelijk maken. Er moet worden voorkomen dat dergelijke historische elementen worden aangetast door reguliere beheersingrepen, zoals houtoogst, plaggen of maaien. Als er geen speciale aandacht wordt besteed aan cultuurhistorie, blijken in de praktijk de elementen langzaam maar zeker te verdwijnen. Dit is veelal geen bewuste keus van een terreinbeheerder, maar is dus het gevolg van onvoldoende herkenning en erkenning. Voor beheerders is het dus cruciaal om te weten welke historische elementen ze in hun gebied hebben die het behouden waard zijn. Beheerders weten vaak wel enkele elementen te noemen, maar door gebrek aan specifieke kennis weten ze niet alle elementen te benoemen en te vinden.

Dit project richt zich op behoud en herstel van historische elementen op de landgoederen Oranje Nassau’s Oord, Oostereng en de Keijenberg. Er zal door Probos een totaaloverzicht worden gemaakt van alle historische elementen op basis van bronnenonderzoek van bestaande literatuur, het interviewen van deskundigen/omwonenden, archiefonderzoek en een veldinventarisatie. Van deze elementen zullen zoveel mogelijk specifieke gegevens worden verzameld om de waarde van de betreffende elementen vast te kunnen stellen. Daarnaast zullen binnen dit project diverse elementen in oude luister worden hersteld. Zo zijn op Oranje Nassau’s Oord de inrijposten aan het begin van de Groote Laan gerestaureerd, is er een nieuwe laag leemzand op de bijzondere dubbelwandige ijskelder aangebracht en zijn diverse bomen van de ijskelder verwijderd, is een historisch heideterrein hersteld en is een gedeelte van een oude wildwal opnieuw opgeworpen. Ook zullen twee bruggehoofden aan de oude Bennekomseweg in oorspronkelijke stijl worden herbouwd en zal de steen met een gedicht over vriendschap van Jeronimo de Bosch, die ooit bij het Vriendschapsbos op landgoed De Keijenberg stond, worden herplaatst.

De tweede fase in dit project betreft het deel communicatie. Het is belangrijk dat beheerders zich ondersteunt weten door bestuurders, omwonenden, belangenvertegenwoordigers etc. Voor het opbouwen van draagvlak voor het beheer van historische elementen en de financiering ervan, is het verstandig om de lokale gemeenschap (lokale inwoners, politici etc.) bij het project te betrekken. Communicatie naar al deze partijen is dus ook van groot belang voor de duurzame instandhouding van historische elementen. In dit project worden daarom enkele efficiënte en effectieve communicatiemiddelen ingezet om beheerders te enthousiasmeren en vakkennis over te dragen en bestuurders en omwonenden bewust te maken van het belang van cultuurhistorie. Hiertoe worden een aantal vak- en publieksexcursies georganiseerd, artikelen en persberichten gepubliceerd en wordt er tot slot boek geschreven over het gebied. Het project wordt gefinancierd door de Gemeente Wageningen, de gemeente Renkum, de Provincie Gelderland, het Prins Bernhard Cultuurfonds, Waterschap Vallei & Eem, Zinzia Zorggroep, Rotary Club Oosterbeek-Kabeljauw en het A.C. van Deventer Fonds.

In de pers: Feestelijke onthulling van inrijposten ONO (21-10-2010) www.hoogenlaag.nl