Ketelwald; het verleden in het heden

Het Ketelwald, bestaande uit het Nederrijkswald en het Reichswald, is een bosgebied ten zuidoosten van Nijmegen. Dit bosgebeid heeft een zeer rijke historie. Het Ketelwald werd al door de Romeinen bewoond en gebruikt en kent sindsdien een bewogen geschiedenis. In het Ketelwald zijn nog tal van relicten van menselijke bewoning en menselijk gebruik te vinden, zoals Romeinse wegen, oude grenswallen of veekeringen, leemkuilen, hakhoutrestanten, bomkraters en loopgraven uit de Tweede Wereldoorlog, grensbomen, verdedigingsschansen, lanen en zelfs een Romeins waterwerk. Veel van deze historische elementen waren al bekend, maar zijn de laatste jaren in de vergetelheid geraakt. Een deel van de elementen is zelfs nog onontdekt. Dit heeft vaak tot gevolg dat in het beheer verkeerde beslissingen worden genomen en waardevolle elementen onbewust beschadigd raken. In het project ‘Ketelwald: het verleden in het heden’ worden deze elementen ik kaart gebracht en beleefbaar gemaakt. Terreinbeheerders zoals Staatsbosbeheer kunnen dan in hun beheer rekening houden met de in het bos aanwezige elementen. Zo wordt bijvoorbeeld voorkomen dat historische elementen beschadigd raken bij bijvoorbeeld houtoogstwerkzaamheden. Een deel van de elementen zal ook weer ‘zichtbaar’ worden gemaakt, zodat de omwonenden en recreanten de geschiedenis van de streek weer kunnen beleven. Wat minstens zo belangrijk is, zijn de verhalen achter de elementen.

De eerste fase van dit project richtte zich op het verzamelen van informatie over en het in kaart brengen van de historische elementen in het Ketelwald. In het project werd gebruik gemaakt van innovatieve technieken waarbij luchtfoto’s uit het zogenaamde Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) worden geanalyseerd. Hiermee worden (vaak subtiele) hoogteverschillen in het landschap in kaart gebracht. Op deze wijze kunnen elementen worden gevonden die in het veld niet of nauwelijks zichtbaar zijn. De bestudering van de AHN werd uitgevoerd door Archeologisch Adviesbureau RAAP. De resultaten van deze AHN-studie werden aangevuld met veldinventarisaties, die worden uitgevoerd door medewerkers van Probos en door Chris Rövekamp, ondermeer verbonden aan Stichting Bronnen – Centrum voor de verspreiding van inheemse houtige gewassen. Stichting Probos heeft door middel van deskstudie achtergrondinformatie verzameld over de historische boselementen in het Ketelwald. De resultaten van de AHN-studie, veldinventarisatie en deskstudie werden vervolgens door Probos geclusterd en gedigitaliseerd. Via een database werden de gegevens toegankelijk gemaakt voor beheerders.
De tweede fase van het project, die begin 2010 van start gaat, richt zich op de landgoederen Hoog Hoenderberg, De Wolfsberg en Muntberg. De delen van deze landgoederen die nog niet zijn geïnventariseerd worden in deze fase gedaan, waardoor een totaalbeeld ontstaat voor deze landgoederen. Verder worden een aantal opvallende en kenmerkende historische elementen ‘opgeknapt’, waaronder het oude wandelpark Willemspark, het grotje, de tafel in de Berceau ‘Kromme beukenlaan’ en een toegangshek van landgoed Hoog Hoenderberg. Verder wordt in het project een wandelboekje uitgegeven die de geschiedenis van de drie landgoederen zal beschrijven en een wandeling die langs de opgeknapte en andere historische elementen voert. Als laatste worden allerlei voorlichtingsactiviteiten georganiseerd, waardoor het project het karakter krijgt van een voorbeeldproject. Zo worden excursies georganiseerd voor omwonenden en geïnteresseerden en voor bosbeheerders en worden artikelen geschreven. Het project wordt gefinancierd door de Gemeente Groesbeek, de Provincie Gelderland, Staatsbosbeheer en het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Bijeenkomsten/Excursies: verslag van de startbijeenkomst (28 juni 2007) en
verslag publieksexcursies ‘Historische boselementen in het Ketelwald’ (15 & 29 maart 2008)

In de pers: Gelderlander (01-03-2007) , Groesbeeks weekblad (10-07-2007) , Gelderlander (04-08-2007)